Ngày nay, các bậc cha mẹ đang dần quan tâm hơn đến việc để con trẻ tiếp xúc với ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng anh, ngay từ lứa tuổi mầm non,để trẻ có điều kiện làm quen và thành thạo anh văn thiếu nhi từ sớm, tạo điều kiện để trẻ học ngoại ngữ tốt hơn sau này.
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là phải dạy anh văn thiếu nhi không hề đơn giản một chút nào, như thế nào là phù hợp, là tốt nhất cho trẻ, và liệu dạy ngoại ngữ cho trẻ sớm như vậy có ảnh hưởng gì đến khả năng nói tiếng Việt (tiếng mẹ đẻ) của trẻ hay không. Trong khuôn khổ bài viết này, British Council sẽ chia sẽ những thông tin bổ ích để chúng ta cùng nhau tìm hiểu vấn đề đang rất nhức nhối này.
1. Học anh văn thiếu nhi: “Càng sớm càng tốt” có đúng không ?
Đây thực tế là vấn đề đang gây rất nhiều tranh cãi trên khắp mọi diễn đàn từ thế giới mạng ra đến ngoài ngõ, ngoài đường và trong chính bản thân các gia đình cũng có sự mâu thuẫn về vấn đề này. Một số quan điểm cho rằng trẻ “miệng còn hôi sữa”, nói tiếng Việt còn chưa sõi, thì dạy tiếng anh làm gì cho tốn thời gian, tiền của cha mẹ, lại không hiệu quả, học hoài học mãi rồi cũng lại một con số 0, học trởi học biển rồi cũng quên thôi.
Không chỉ vậy, việc học ngoại ngữ từ sớm có thể ảnh hưởng đến khả năng nói tiếng mẹ đẻ của các bé. Thực tế đã xuất hiện nhiều trường hợp trẻ “thích” nói tiếng anh hơn cả tiếng Việt, không thể phát âm hay nói tiếng Việt rất rời rạc nhưng tiếng anh thì “như một cơn gió” vậy. Đây cũng là vấn đề rất nhiều bậc phụ huynh không khỏi lo lắng, nhiều cah mẹ thậm chí đã cấm không cho con nói tiếng anh hay chuyển con từ các trường mầm non quốc tế về trường công vì nhận thấy trẻ ngày càng “xa rời” tiếng mẹ đẻ.
Tuy nhiên, bên ủng hộ việc dạy anh văn cho trẻ từ sớm cũng có những lí lẽ của mình, và có vẻ “xịn xò” hơn với những bằng chứng chất về mặt khoa học. Theo đó, có hai độ tuổi vẫn được gọi là “độ tuổi vàng” để học ngoại ngữ ở thiếu nhi. Độ tuổi thứ nhất: Bố mẹ có thể cân nhắc đó là mình có thể cho các con học tiếng Anh khi khoảng 6 – 7 tuổi vì lúc này các con đã phần nào đó sử dụng được ngôn ngữ mẹ đẻ rồi, đây là lúc khá thích hợp để con tiếp nhận thêm một ngôn ngữ nữa.
Đặc biệt là khi bắt đầu học ngôn ngữ thứ hai ở độ tuổi này thì tỷ lệ trẻ bị rối loạn ngôn ngữ thấp hơn. Nhưng đương nhiên để con có được giọng bản ngữ khi bắt đầu học ở độ tuổi này đòi hỏi nhiều thời gian và rèn luyện hơn. Độ tuổi thứ hai: Phụ huynh cho con làm quen ngôn ngữ thứ hai ở khoảng 2 – 4 tuổi. Học ở đây không có nghĩa là phải gửi con đến trường, đến trung tâm mà là cho các con tiếp xúc với ngôn ngữ thứ hai càng sớm càng tốt, có thể qua phim ảnh, truyện audio, bài hát….giai đoạn này có nhiều lợi ích với trẻ hơn.
Trẻ ở giai đoạn mầm non tiếp thu ngôn ngữ rất nhanh vì trẻ như một trang giấy trắng, và là vì trẻ chưa nói được nhiều nên hầu hết thời gian sẽ dành cho việc nghe trong quá trình học, trẻ nghe nhiều sẽ giúp hấp thụ ngôn ngữ một cách tự nhiên hơn, trẻ sẽ có thể cảm nhận được ngôn ngữ đó về ngữ điệu và ngữ nghĩa, sau đó tiếp thu, xử lý thông tin và nói được ngôn ngữ thứ hai giống như cách mà trẻ nói được tiếng mẹ đẻ mà không cần đi học trường lớp nào hết vậy.
2. Quan trọng là trẻ phải thích
Tạm gác lại cuộc tranh cãi không hồi kết giữa một bên ủng hộ và một bên phản đối việc học anh văn từ sớm, chúng ta hãy thử thay câu hỏi “học sớm có tốt không” thành “trẻ có hứng thú khi học ngoại ngữ hay không?”. Nhiều cha mẹ ngày này thường có xu hướng chạy theo “thị hiếu” số đông, xem ti vi, đọc báo thấy ở đâu đó có những em nhỏ có thể nói nhiều ngôn ngữ cùng lúc, hay mới 3 tuổi mà nói tiếng anh như người bản xứ, kết hợp với việc tham khảo, tìm hiểu thông tin một cách hời hợt, cũng sốt xắng cho con đi học các lớp anh văn thiếu nhi hay hối thúc trẻ xem youtube để học nói tiếng anh,…
Tất nhiên việc con trẻ có thể nói tiếng anh lưu loát khi còn bé chính là niềm tự hào vô bờ bến của người làm cha mẹ, tuy nhiên chính tâm lý ấy nhiều khi vô tình đã “hủy hoại” tuổi thơ của trẻ em. Thực tế cho thấy phần lớn trường hợp trẻ bị loạn ngôn ngữ là do phương pháp mà bố mẹ định hướng cho các em không phù hợp với các con, thay vì hướng đến việc giúp tiếp cận, làm quen với ngoại ngữ thì cha mẹ áp đặt các bé phải nói cho kỳ được hay phó mặc cho bé xem trên các kênh Youtube, những tưởng rằng như vậy ngôn ngữ sẽ ngấm dần, thẩm thấu dần vào người con trẻ. Tuy nhiên, bản chất của ngôn ngữ, dù là tiếng mẹ đẻ hay ngoại ngữ, chính là đòi hỏi sự giao tiếp, tương tác với mọi người và môi trường xung quanh, từ đó hình thành các phản xạ ngoại ngữ, thông qua quá trình thực hành thường xuyên sẽ củng cố và hoàn thiện hơn nữa khả năng ngoại ngữ của các bé.
Như vậy, thay vì tranh cãi xem học ngoại ngữ sớm có tốt hay không, tại sao cha mẹ không để bé quyết định xem liệu bé có hứng thú với việc học ngoại ngữ không. Hãy để bé tiếp cận từ từ thông qua âm nhạc, những trò chơi bình thường để bé cảm thấy vui vẻ, hào hứng và tiếp nhận ngoại ngữ một cách tự nhiên nhất. Không phải Youtube hay các trung tâm anh văn thiếu nhi mà chính bản thân cha mẹ sẽ là người thầy, người bạn đồng hành cùng bé, chỉ dẫn khuyến khích, khéo léo đưa ngoại ngữ trở thành một phần cuộc sống tuổi thơ của bé. Dạy con có bao giờ là việc đơn giản, nhưng cũng chính vì vậy nên cha mẹ cần bỏ nhiều thời gian tìm hiểu, nắm bắt được sở thích, xu hướng hoạt động của trẻ, từ đó có những biện pháp giáo dục phù hợp, những cách làm hay để trẻ cảm thấy vui vẻ mỗi khi nói ngoại ngữ.
Như chị Phan Hồ Điệp – mẹ của thần đồng Đỗ Nhật Nam đã từng chia sẻ về “9 điều đáng yêu khi học ngoại ngữ cùng con, trong đó có những hoạt động rất đỗi bình thường như cùng con xem băng hoạt hình bằng tiếng anh, cùng cười với con khi xem đến những đoạn vui nhộn, xem các clip dạy nấu ăn, du lịch, chơi trò chơi với con,… Cứ thế, không cần cha mẹ phải ép, các con sẽ tự đòi học ngoại ngữ, và nếu khi nào con chán, hãy cho trẻ dừng lại, hãy để các bé tự lựa chọn môn học cho mình, cha mẹ nhé.
Hi vọng với những thông tin hữu ích mà British Council Hội đồng Anh chia sẻ sẽ giúp ích cho các bậc phụ huynh có con nhỏ đang có mong muốn cho trẻ học tiếng Anh. Ngoài ra, ba mẹ có thể tìm hiểu thêm một số thông tin khác về trẻ nhỏ và tiếng anh tại đường link: https://knowledgeintheworld.com/huong-dan-day-anh-van-thieu-nhi-hieu-qua/
